Οι ουσίες που κρύβονται στη λίστα με τα συστατικά μπορούν να επηρεάσουν την υγεία σου.
Πολλές φορές, όταν βρίσκεσαι μπροστά στα ράφια των τροφίμων στα
σουπερ μαρκετ, επιλέγεις τι θα ψωνίσεις από τη συσκευασία του προϊόντος,
χωρίς να αναρωτηθείς ποιο είναι το πραγματικό περιεχόμενό του. Είναι
σαν να αγοράζεις ένα παντελόνι -χωρίς να το δοκιμάσεις- για να
καταλάβεις αν σου κάνει. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να διαβάζεις σωστά
και να κατανοείς τις ετικέτες τροφίμων, έτσι ώστε να ξέρεις τι
πραγματικά τρως και πώς αυτό δρα στην υγεία σου. Ιδιαίτερη προσοχή δώσε
στο αν τα πρόσθετα τροφίμων που περιέχει το προϊόν ανήκουν σε αυτά που
έχουν εγκριθεί για τη χρήση τους στη βιομηχανία τροφίμων. Χωρίς τα
πρόσθετα, τα συσκευασμένα τρόφιμα δεν θα ήταν εύγεστα και πάντα φρέσκα
ούτε θα έμοιαζαν με τέτοια. Επίσης, αυτοί οι εμπλουτισμοί σημαίνουν
πολλές φορές ότι δεν μπορείς να αναγνωρίσεις τι είναι αυτό που τρως. Ενώ
περιμένουμε την ετυμηγορία για το αν οι εταιρείες τροφίμων παραπλανούν
τους καταναλωτές, σου παρουσιάζουμε τη δική μας γνώμη για την επίδραση
των πρόσθετων τροφίμων στην υγεία σου.
Ο τεχνητός χρωματισμός των τροφίμων έχει να κάνει με το μάρκετινγκ, αναφέρει ο Bruce Bradley, ένας πρώην υπεύθυνος μάρκετινγκ της βιομηχανίας τροφίμων. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «οι κατασκευαστές προσπαθούν να φτιάξουν κάτι όμορφο και διαφορετικό από τα συνηθισμένα συστατικά». Αλλά αυτό είναι μία δαπανηρή διαδικασία. Μία ανασκόπηση ερευνών που δημοσιεύθηκε στο Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry εκτιμά ότι το 8% των παιδιών με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα, που σχετίζονται με τις χρωστικές τροφίμων.
Αυτές οι βαφές κι άλλα πρόσθετα συστατικά μπορεί να επηρεάσουν την προσοχή και τη συμπεριφορά στους ενήλικες, ιδιαίτερα σε εκείνους που έχουν γενετική προδιάθεση, αναφέρει μελέτη του συγγραφέα Joel Nigg, καθηγητή συμπεριφοριστικής νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Oρεγκον. To 2011, η υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) αποφάνθηκε ότι οι τεχνητές χρωστικές τροφίμων χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης.
Πώς θα προφυλαχθείς: «Παρατήρησε πόσο βελτιώνεται η προσοχή σου με μία διατροφή απαλλαγμένη από χρωστικές» σου λέει η Kathleen Holton, ερευνήτρια διατροφής στο Πανεπιστήμιο του Oρεγκον. Για ένα μήνα αντικατάστησε όλα τα επεξεργασμένα τρόφιμα με εκείνα χωρίς πρόσθετα και προτίμησε τα ολικής άλεσης. Διάβασε προσεκτικά την ετικέτα με τα συστατικά των τροφίμων: οι χυμοί, τα συμπληρώματα διατροφής και οι τσίχλες πιθανότατα περιέχουν τεχνητές χρωστικές. Κράτα ημερολόγιο με τα τρόφιμα που καταναλώνεις και παρατήρησε κάθε σύμπτωμα.
Αν μετά το κινέζικο νιώθεις τρομερό πονοκέφαλο, λες και σε χτυπάνε με σφυρί, τότε μάλλον είσαι αλλεργικός στο γλουταμινικό μονονάτριο (MSG), που χρησιμοποιείται κατά κόρον στις κινέζικες σάλτσες - και όχι μόνο. Σε δανέζικη μελέτη, οι άντρες οι οποίοι κατανάλωσαν ένα αναψυκτικό με πρόσθετο MSG ήταν πιο πιθανό να αναφέρουν συμπτώματα, όπως πονοκέφαλο και πιάσιμο στους μυς, απ’ ό,τι εκείνοι που κατανάλωσαν αναψυκτικό, στο οποίο είχε προστεθεί αλάτι. Το MSG μπορεί να αλλάζει τους υποδοχείς στα νευρικά κύτταρα, που διεγείρουν τα κέντρα του πόνου, σύμφωνα με τους ερευνητές.
Το MSG ίσως επιδρά και στην όρεξή σου. Μία έρευνα στο American Journal of Clinical Nutrition έδειξε ότι οι ενήλικες που κατανάλωσαν περισσότερο MSG είχαν και περισσότερες πιθανότητες να γίνουν υπέρβαροι. Οι ερευνητές υποπτεύονται ότι το MSG μπορεί να σχετίζεται με την ενεργοποίηση της ορμόνης λεπτίνης, που ρυθμίζει τον κορεσμό της πείνας. «Η χρόνια κατανάλωση του MSG μπορεί να προκαλεί αντίσταση στη λεπτίνη» λέει η Ka He, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας.
Πώς θα προφυλαχθείς: Μείωσε τις μερίδες που τρως στα εστιατόρια. Επίσης, διάβασε τις ετικέτες τροφίμων στο σούπερ μάρκετ, μιας και τα περισσότερα επεξεργασμένα τρόφιμα περιέχουν MSG. Εάν το MSG δεν είναι στη λίστα των συστατικών, έχε υπόψη σου ότι ουσίες με παρόμοια δράση μπορεί να κρύβονται στο προϊόν με κάποια άλλη ονομασία, όπως υδρολυμένα λαχανικά ή πρωτεΐνη σόγιας.
Τα υποκατάστατα ζάχαρης μειώνουν τη θερμιδική σου πρόσληψη, αλλά όταν υπερκαταναλώνονται, μπορούν να επηρεάσουν την όρεξή σου. «Η ευαισθησία μας στη γλυκιά γεύση εξελίχθηκε για να ανιχνεύει θερμίδες στις τροφές» λέει η Dana Small, καθηγήτρια ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ. Για πολλά χρόνια, η γλυκιά γεύση σήμαινε ότι σύντομα οι θερμίδες θα ήταν διαθέσιμες σαν καύσιμο για το μεταβολισμό.
Σύμφωνα με τη Small, ο παραπάνω ισχυρισμός είχε γίνει τόσο αξιόπιστος, έτσι ώστε κάθε φορά που έβλεπες κάτι γλυκό διεγειρόταν η έκκριση σάλιου για να διευκολυνθεί η πέψη. Αλλά όσο τα τεχνητά γλυκαντικά καθιερώθηκαν στη διατροφή σου, αυτή η σύνδεση έχει χάσει τη δύναμή της. «Η αίσθηση του γλυκού δεν μπορεί πλέον να προβλέψει την επακόλουθη θερμιδική ανταμοιβή».
Σε μία νέα μελέτη, η ομάδα της Small βρήκε ότι, όταν οι άνθρωποι που κατανάλωναν συστηματικά τεχνητά γλυκαντικά έτρωγαν ζάχαρη, ο εγκέφαλός τους έδειχνε μειωμένη δραστηριότητα στην αμυγδαλή, η οποία στέλνει το σήμα για την αναγνώριση της θερμιδικής αξίας του φαγητού. Εάν απευαισθητοποιήσεις την ικανότητα του εγκεφάλου να αναγνωρίζει τη γεύση και την ένταση του γλυκού, δεν θα μπορείς να ελέγξεις την ποσότητα που τρως και θα χρειαστείς περισσότερη ζάχαρη, για να νιώσεις ικανοποίηση από το γλυκό.
Πως θα προφυλαχθείς: Πριν ενοχοποιήσεις τα γλυκαντικά, μάθε να τα καταναλώνεις στη σωστή ποσότητα. Εάν πίνεις υπερβολικά μεγάλη ποσότητα αναψυκτικών light, αντικατάστησέ τα με φυσικό νερό ή με light αναψυκτικά που περιέχουν μόνο μικρή ποσότητα φυσικών γλυκαντικών, όπως το μέλι, σου λέει η Small. Εξίσου καλή εναλλακτική πλέον είναι κι εκείνα που περιέχουν στέβια.
Ακόμα κι όταν η ασφάλεια ενός συστατικού τίθεται υπό αμφισβήτηση από τις κυβερνητικές αρχές, εξακολουθεί να υπάρχει στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Για παράδειγμα, η βουτυλιωμένη υδροξυανιζόλη, γνωστή ως Ε320, είναι ένα πρόσθετο που προστατεύει τα λιπαρά τρόφιμα από το τάγγισμα. Το Εθνικό Τοξικολογικό Πρόγραμμα των ΗΠΑ αναφέρει ότι το Ε320 «ίσως είναι καρκινογόνο για τον άνθρωπο», αλλά η EFSA (Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια των Τροφίμων) μόλις πέρυσι άρχισε να επανεξετάζει τα επίπεδα ασφαλείας της ουσίας, χωρίς φυσικά να την απαγορεύσει.
Τουλάχιστον ο EFSA έχει κάνει κάποια πρόοδο στον τομέα της ασφάλειας. Για παράδειγμα, το βρωμικό κάλιο που χρησιμοποιείται στη ζύμη του ψωμιού. Το 1999, ο Διεθνής Οργανισμός Μελέτης του Καρκίνου θεώρησε το βρωμικό κάλιο ως πιθανό καρκινογόνο για τον άνθρωπο. Τόσο η Ευρωπαϊκή Ενωση όσο και η Βραζιλία έχουν απαγορεύσει τη χρήση του στο αλεύρι. Επιπλέον, η Ε.Ε. έχει απαγορεύσει στους κατασκευαστές να λευκαίνουν το αλεύρι με περοξείδιο του βενζολίου, για το οποίο οι εργαστηριακές έρευνες έχουν δείξει ότι μπορεί να προκαλέσει ηπατική βλάβη σε ποντίκια.
Πώς θα προφυλαχθείς: Ελεγξε την ετικέτα τροφίμων για να δεις αν περιέχει Ε320. Τα πιο ύποπτα είναι τα λιπαρά τρόφιμα, όπως τα γλυκά και τα αλμυρά σνακ. Απόφυγε τα επεξεργασμένα άλευρα και προτίμησε πολύσπορο ψωμί ή ολικής άλεσης ή σίκαλης.
Κατηγορία: Οι τεχνητές χρωστικές τροφίμων είναι επικίνδυνες
Η ετυμηγορία: Ναι, για κάποιους ανθρώπουςΟ τεχνητός χρωματισμός των τροφίμων έχει να κάνει με το μάρκετινγκ, αναφέρει ο Bruce Bradley, ένας πρώην υπεύθυνος μάρκετινγκ της βιομηχανίας τροφίμων. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «οι κατασκευαστές προσπαθούν να φτιάξουν κάτι όμορφο και διαφορετικό από τα συνηθισμένα συστατικά». Αλλά αυτό είναι μία δαπανηρή διαδικασία. Μία ανασκόπηση ερευνών που δημοσιεύθηκε στο Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry εκτιμά ότι το 8% των παιδιών με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα, που σχετίζονται με τις χρωστικές τροφίμων.
Αυτές οι βαφές κι άλλα πρόσθετα συστατικά μπορεί να επηρεάσουν την προσοχή και τη συμπεριφορά στους ενήλικες, ιδιαίτερα σε εκείνους που έχουν γενετική προδιάθεση, αναφέρει μελέτη του συγγραφέα Joel Nigg, καθηγητή συμπεριφοριστικής νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Oρεγκον. To 2011, η υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) αποφάνθηκε ότι οι τεχνητές χρωστικές τροφίμων χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης.
Πώς θα προφυλαχθείς: «Παρατήρησε πόσο βελτιώνεται η προσοχή σου με μία διατροφή απαλλαγμένη από χρωστικές» σου λέει η Kathleen Holton, ερευνήτρια διατροφής στο Πανεπιστήμιο του Oρεγκον. Για ένα μήνα αντικατάστησε όλα τα επεξεργασμένα τρόφιμα με εκείνα χωρίς πρόσθετα και προτίμησε τα ολικής άλεσης. Διάβασε προσεκτικά την ετικέτα με τα συστατικά των τροφίμων: οι χυμοί, τα συμπληρώματα διατροφής και οι τσίχλες πιθανότατα περιέχουν τεχνητές χρωστικές. Κράτα ημερολόγιο με τα τρόφιμα που καταναλώνεις και παρατήρησε κάθε σύμπτωμα.
Κατηγορία: Το MSG σου προκαλεί δυσφορία και νωθρότητα
H Ετυμηγορία: Οντως το κάνειΑν μετά το κινέζικο νιώθεις τρομερό πονοκέφαλο, λες και σε χτυπάνε με σφυρί, τότε μάλλον είσαι αλλεργικός στο γλουταμινικό μονονάτριο (MSG), που χρησιμοποιείται κατά κόρον στις κινέζικες σάλτσες - και όχι μόνο. Σε δανέζικη μελέτη, οι άντρες οι οποίοι κατανάλωσαν ένα αναψυκτικό με πρόσθετο MSG ήταν πιο πιθανό να αναφέρουν συμπτώματα, όπως πονοκέφαλο και πιάσιμο στους μυς, απ’ ό,τι εκείνοι που κατανάλωσαν αναψυκτικό, στο οποίο είχε προστεθεί αλάτι. Το MSG μπορεί να αλλάζει τους υποδοχείς στα νευρικά κύτταρα, που διεγείρουν τα κέντρα του πόνου, σύμφωνα με τους ερευνητές.
Το MSG ίσως επιδρά και στην όρεξή σου. Μία έρευνα στο American Journal of Clinical Nutrition έδειξε ότι οι ενήλικες που κατανάλωσαν περισσότερο MSG είχαν και περισσότερες πιθανότητες να γίνουν υπέρβαροι. Οι ερευνητές υποπτεύονται ότι το MSG μπορεί να σχετίζεται με την ενεργοποίηση της ορμόνης λεπτίνης, που ρυθμίζει τον κορεσμό της πείνας. «Η χρόνια κατανάλωση του MSG μπορεί να προκαλεί αντίσταση στη λεπτίνη» λέει η Ka He, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας.
Πώς θα προφυλαχθείς: Μείωσε τις μερίδες που τρως στα εστιατόρια. Επίσης, διάβασε τις ετικέτες τροφίμων στο σούπερ μάρκετ, μιας και τα περισσότερα επεξεργασμένα τρόφιμα περιέχουν MSG. Εάν το MSG δεν είναι στη λίστα των συστατικών, έχε υπόψη σου ότι ουσίες με παρόμοια δράση μπορεί να κρύβονται στο προϊόν με κάποια άλλη ονομασία, όπως υδρολυμένα λαχανικά ή πρωτεΐνη σόγιας.
Κατηγορία: Τα υποκατάστατα ζάχαρης αλλοιώνουν την όρεξή σου
Η ετυμηγορία: ΑλήθειαΤα υποκατάστατα ζάχαρης μειώνουν τη θερμιδική σου πρόσληψη, αλλά όταν υπερκαταναλώνονται, μπορούν να επηρεάσουν την όρεξή σου. «Η ευαισθησία μας στη γλυκιά γεύση εξελίχθηκε για να ανιχνεύει θερμίδες στις τροφές» λέει η Dana Small, καθηγήτρια ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ. Για πολλά χρόνια, η γλυκιά γεύση σήμαινε ότι σύντομα οι θερμίδες θα ήταν διαθέσιμες σαν καύσιμο για το μεταβολισμό.
Σύμφωνα με τη Small, ο παραπάνω ισχυρισμός είχε γίνει τόσο αξιόπιστος, έτσι ώστε κάθε φορά που έβλεπες κάτι γλυκό διεγειρόταν η έκκριση σάλιου για να διευκολυνθεί η πέψη. Αλλά όσο τα τεχνητά γλυκαντικά καθιερώθηκαν στη διατροφή σου, αυτή η σύνδεση έχει χάσει τη δύναμή της. «Η αίσθηση του γλυκού δεν μπορεί πλέον να προβλέψει την επακόλουθη θερμιδική ανταμοιβή».
Σε μία νέα μελέτη, η ομάδα της Small βρήκε ότι, όταν οι άνθρωποι που κατανάλωναν συστηματικά τεχνητά γλυκαντικά έτρωγαν ζάχαρη, ο εγκέφαλός τους έδειχνε μειωμένη δραστηριότητα στην αμυγδαλή, η οποία στέλνει το σήμα για την αναγνώριση της θερμιδικής αξίας του φαγητού. Εάν απευαισθητοποιήσεις την ικανότητα του εγκεφάλου να αναγνωρίζει τη γεύση και την ένταση του γλυκού, δεν θα μπορείς να ελέγξεις την ποσότητα που τρως και θα χρειαστείς περισσότερη ζάχαρη, για να νιώσεις ικανοποίηση από το γλυκό.
Πως θα προφυλαχθείς: Πριν ενοχοποιήσεις τα γλυκαντικά, μάθε να τα καταναλώνεις στη σωστή ποσότητα. Εάν πίνεις υπερβολικά μεγάλη ποσότητα αναψυκτικών light, αντικατάστησέ τα με φυσικό νερό ή με light αναψυκτικά που περιέχουν μόνο μικρή ποσότητα φυσικών γλυκαντικών, όπως το μέλι, σου λέει η Small. Εξίσου καλή εναλλακτική πλέον είναι κι εκείνα που περιέχουν στέβια.
Κατηγορία: Η Ευρωπαϊκή Ενωση επιτρέπει επικίνδυνα πρόσθετα τροφίμων
H Ετυμηγορία: ΕνοχηΑκόμα κι όταν η ασφάλεια ενός συστατικού τίθεται υπό αμφισβήτηση από τις κυβερνητικές αρχές, εξακολουθεί να υπάρχει στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Για παράδειγμα, η βουτυλιωμένη υδροξυανιζόλη, γνωστή ως Ε320, είναι ένα πρόσθετο που προστατεύει τα λιπαρά τρόφιμα από το τάγγισμα. Το Εθνικό Τοξικολογικό Πρόγραμμα των ΗΠΑ αναφέρει ότι το Ε320 «ίσως είναι καρκινογόνο για τον άνθρωπο», αλλά η EFSA (Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια των Τροφίμων) μόλις πέρυσι άρχισε να επανεξετάζει τα επίπεδα ασφαλείας της ουσίας, χωρίς φυσικά να την απαγορεύσει.
Τουλάχιστον ο EFSA έχει κάνει κάποια πρόοδο στον τομέα της ασφάλειας. Για παράδειγμα, το βρωμικό κάλιο που χρησιμοποιείται στη ζύμη του ψωμιού. Το 1999, ο Διεθνής Οργανισμός Μελέτης του Καρκίνου θεώρησε το βρωμικό κάλιο ως πιθανό καρκινογόνο για τον άνθρωπο. Τόσο η Ευρωπαϊκή Ενωση όσο και η Βραζιλία έχουν απαγορεύσει τη χρήση του στο αλεύρι. Επιπλέον, η Ε.Ε. έχει απαγορεύσει στους κατασκευαστές να λευκαίνουν το αλεύρι με περοξείδιο του βενζολίου, για το οποίο οι εργαστηριακές έρευνες έχουν δείξει ότι μπορεί να προκαλέσει ηπατική βλάβη σε ποντίκια.
Πώς θα προφυλαχθείς: Ελεγξε την ετικέτα τροφίμων για να δεις αν περιέχει Ε320. Τα πιο ύποπτα είναι τα λιπαρά τρόφιμα, όπως τα γλυκά και τα αλμυρά σνακ. Απόφυγε τα επεξεργασμένα άλευρα και προτίμησε πολύσπορο ψωμί ή ολικής άλεσης ή σίκαλης.
